Ginekomastia – przyczyny, objawy i możliwości leczenia u mężczyzn

Ginekomastia to przerost gruczołu piersiowego u mężczyzn. Najczęściej wynika z zaburzenia równowagi między estrogenami a androgenami, ale może mieć wiele źródeł: fizjologicznych, chorobowych lub związanych z lekami. Objawia się powiększeniem piersi, tkliwością i dyskomfortem. Leczenie zależy od przyczyny i bywa farmakologiczne lub chirurgiczne. Poniżej znajdziesz zwięzłe, rzeczowe informacje pomocne w zrozumieniu problemu i rozmowie z lekarzem.

Przeczytaj również: Naturalne dżemy — lepiej przygotowywać samodzielnie czy kupować?

Ginekomastia: czym jest i kogo dotyczy

Ginekomastia oznacza rozrost tkanki gruczołowej piersi u mężczyzn, a nie jedynie nagromadzenie tłuszczu. Szacuje się, że różnego stopnia zmiany dotyczą około 30–50% mężczyzn w różnych etapach życia. Wyróżnia się także tzw. ginekomastię fizjologiczną: u noworodków (wpływ hormonów matki), w okresie dojrzewania (przemijająca nierównowaga hormonalna) oraz w podeszłym wieku (spadek androgenów).

Przeczytaj również: Jakie są najczęstsze przyczyny przebarwień na twarzy i jak sobie z nimi radzić?

W praktyce klinicznej odróżnia się ginekomastię od lipomastii (powiększenia piersi z przewagą tkanki tłuszczowej), co wymaga badania przedmiotowego i, jeśli trzeba, badań obrazowych oraz hormonalnych.

Przeczytaj również: Zdrowa żywność ze sklepu online — co można znaleźć?

Najczęstsze przyczyny: od hormonów po leki

Główny mechanizm to przewaga estrogenów nad androgenami w tkance piersi. Do takiej przewagi dochodzi z różnych powodów, dlatego diagnostyka powinna mieć charakter indywidualny.

• Przyczyny hormonalne: hipogonadyzm (pierwotny lub wtórny), zaburzenia przysadki, nadmiar aromatyzacji androgenów do estrogenów.
• Otyłość: tkanka tłuszczowa zawiera aromatazę, która przekształca testosteron do estrogenów; przy większej masie ciała ryzyko wzrasta.
• Choroby współistniejące: przewlekłe choroby wątroby, nerek, nadczynność tarczycy; nowotwory wydzielające hormony (rzadziej), powikłania metaboliczne.
• Leki: niektóre diuretyki, leki przeciwgrzybicze, środki wpływające na gospodarkę hormonalną; znaczenie mają także suplementy o działaniu hormonalnym. Zawsze warto omówić listę stosowanych preparatów z lekarzem.
• Ginekomastia fizjologiczna: zwykle ustępuje samoistnie u młodzieży; w razie utrzymywania się zmian lub dolegliwości zalecana jest konsultacja.
• Idiopatyczna: w części przypadków nie udaje się jednoznacznie wskazać przyczyny; postępowanie dobiera się do nasilenia objawów i czasu trwania.

Objawy, które warto zauważyć

Typowe są powiększenie piersi, tkliwość, bolesność i nadwrażliwość brodawek. Zmiany mogą być jednostronne lub obustronne. Badanie fizykalne ocenia obecność sprężystej tkanki gruczołowej pod otoczką brodawki. Wskazaniem do pilnej diagnostyki są: twardy, nieruchomy guz, wyciek z brodawki, asymetria z cechami zapalnymi, powiększenie węzłów chłonnych lub szybka progresja – takie sytuacje wymagają oceny lekarskiej.

Oprócz dolegliwości somatycznych ginekomastia bywa obciążająca psychicznie. Rozmowa ze specjalistą i, w razie potrzeby, wsparcie psychologiczne mogą ułatwić podjęcie decyzji co do dalszego postępowania.

Diagnostyka: jak ustalić przyczynę

Lekarz przeprowadza wywiad (w tym stosowane leki i suplementy), badanie fizykalne oraz zleca badania, które mogą obejmować:

• Badania krwi: stężenia hormonów (m.in. testosteron całkowity i/lub wolny, LH, FSH, estradiol, prolaktyna), parametry wątrobowe, nerkowe, tarczycowe.
• Badania obrazowe: USG piersi, czasem USG jąder; w określonych przypadkach inne badania według wskazań klinicznych.

Wynik diagnostyki decyduje o kierunku leczenia – od obserwacji, przez farmakoterapię, po rozwiązania chirurgiczne.

Leczenie: kiedy farmakologia, a kiedy chirurgia

Postępowanie dobiera się do przyczyny, czasu trwania i nasilenia dolegliwości. W przypadku ginekomastii fizjologicznej u dojrzewających chłopców często stosuje się obserwację. Gdy źródłem są leki, rozważa się modyfikację terapii po konsultacji ze specjalistą przepisującym.

Leczenie farmakologiczne może obejmować leki wpływające na gospodarkę hormonalną, m.in. inhibitory aromatazy lub preparaty modulujące receptory hormonalne. Zastosowanie i dawkowanie ustala lekarz odpowiedniej specjalności, uwzględniając wskazania i możliwe działania niepożądane.

Leczenie chirurgiczne polega na usunięciu nadmiaru tkanki gruczołowej, a w razie potrzeby także tłuszczowej. W zależności od obrazu klinicznego wykorzystuje się cięcia umożliwiające dostęp do gruczołu, czasem łączone z technikami modelującymi kontur klatki piersiowej. Kwalifikacja wymaga badania, omówienia wskazań, przeciwwskazań oraz potencjalnych działań niepożądanych i zaleceń pozabiegowych.

Możliwe działania niepożądane i kwestie bezpieczeństwa

Każda interwencja medyczna może wiązać się z działaniami niepożądanymi. W farmakoterapii obejmują one skutki związane z wpływem na gospodarkę hormonalną czy interakcje z innymi lekami. W przypadku postępowania chirurgicznego należy brać pod uwagę m.in. ryzyko krwawienia, zakażenia, zaburzeń gojenia, zmian czucia w okolicy brodawki, asymetrii czy konieczności dalszych korekt. Decyzje terapeutyczne powinny wynikać z indywidualnej oceny korzyści i ryzyka.

Co możesz zrobić: praktyczne wskazówki do rozmowy ze specjalistą

Przygotuj listę objawów (czas trwania, bolesność, zmiany wielkości), aktualne leki i suplementy, choroby przewlekłe oraz wyniki poprzednich badań. Jeśli występuje nadwaga, redukcja masy ciała może ograniczyć wpływ aromatyzacji w tkance tłuszczowej. Unikaj samodzielnego stosowania preparatów o działaniu hormonalnym bez konsultacji. W razie wątpliwości dotyczących wyglądu piersi lub nagłej asymetrii umów ocenę lekarską.

Gdzie szukać pomocy i jak przebiega kwalifikacja

Ocena ginekomastii zazwyczaj obejmuje konsultację z lekarzem, badanie przedmiotowe i – w razie wskazań – diagnostykę laboratoryjną oraz obrazową. Kwalifikacja do leczenia uwzględnia stan ogólny, oczekiwania pacjenta oraz potencjalne przeciwwskazania. Informacje o zakresie zabiegów i przebiegu kwalifikacji znajdziesz m.in. tutaj: Ginekomastia w Gdańsku. Materiał ma charakter informacyjny i nie zastępuje porady lekarskiej.